Allah’ın rızasını kazanmak amacıyla fakirlere verilen mal, para, bilgi gibi insanın ihtiyaç duyduğu herhangi bir şeye sadaka denir. Sadaka, zorunlu ya da gönüllü tüm yardımları kapsadığı için zekât da bir nevi sadaka olarak adlandırılır. Ancak, sadaka denildiğinde genellikle ilk akla gelen gönüllü verilen sadakalardır. Sadaka vermenin dünya ve ahiret hayatında pek çok faydası vardır. Bu faydaları şu şekilde sıralayabiliriz:
Sadakalar, günahların kefareti olur ve Cehennem ateşine karşı koruyucudur. Peygamber Efendimiz bu konuda şöyle buyurmuştur:
“Bir hurma ile de olsa sadaka verin. Çünkü o bir hurma, açlığı giderir. Su, ateşi söndürdüğü gibi hataları da söndürür, yok eder.” “Bir hurmanın yarısı ile bile olsa Cehennem ateşinden korunun. Onu da bulamazsanız, tatlı ve güzel söz söyleyin. (Bu da sadaka yerine geçer).”
Sadakalar, kıyamet gününde sahibini mahşerin dehşetinden korur. Peygamberimiz bu durumu şu şekilde ifade etmiştir:
“Kıyamet günü, hesap görülünceye kadar herkes sadakasının gölgesinde olacaktır.”
Sadakalar, Allah’ın gazabını da dindirir. Bir hadiste şöyle buyrulmuştur:
“Gizli verilen sadaka, aziz ve celil olan Allah Teâlâ’nın gazabını teskin eder.”
Sadakalar, bela ve musibetleri de defeder. Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
“Sadaka, belaları defeder.”
İnsan, kendisinden bir şey isteyen kimseyi boş çevirmemeli, elinden geldiğince ona bir şeyler vermeye çalışmalıdır.
Peygamber Efendimiz, bir muhtaca vereceği sadakayı bizzat kendi eliyle verir, araya başka birini aracı kılmazdı…
Sadakanın gizli verilmesi daha faziletlidir. Nitekim Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
“Üç şey iyilik hazinelerindendir. Bunlardan biri de verdiği sadakayı gizlemektir.”
Kur’an’da da sadakaların gizli verilmesi teşvik edilmiştir:
“Eğer sadakaları gizler ve gizlice fakirlere verirseniz; bu sizin için daha hayırlıdır.” (el-Bakara, 271).
Sadakayı gizli vermenin en önemli faydası, sadakayı verenin gösterişten kurtulmasıdır. Ayrıca, sadaka alan kişinin onuru ve haysiyeti de korunmuş olur.
Sadaka Kimlere Verilir, Kimlere Verilmez?
Sadaka, Allah rızası gözetilerek, hiçbir karşılık veya çıkar beklenmeksizin helal kazançtan verilmelidir. Sadaka verirken gösterişten ve kibirden uzak durulmalı, samimi bir niyetle verilmelidir. Sadaka doğrudan bir kişiye elden verilebileceği gibi, yardım kuruluşlarına yapılan bağışlar yoluyla da verilebilir.
Her Müslüman, kendi ekonomik gücüne göre istediği miktarda sadaka verebilir. Bu sadakalar, bakmakla yükümlü olmadığı akrabalarına, yoksullara, yetimlere, ihtiyaç sahibi öğrencilere ve maddi sıkıntı içinde olan kişilere verilebilir.
Ayrıca Müslümanlar, sadaka-i cariye olarak bilinen kalıcı sadaka türüyle okul, cami, mescit, medrese, hastane, köprü, çeşme, su kuyusu gibi kalıcı eserler inşa ederek de sürekli sevap kazanabilirler.
Fıtır Sadakası (Fitre) Nedir?
Sadaka çeşitlerinden biri olan fıtır sadakası, halk arasında fitre olarak da bilinir. Ramazan ayı içinde verilmesi gereken fıtır sadakası, insan olarak yaratılmış olmanın ve Ramazan orucunu tutarak bu mübarek ayın bereketinden yararlanmanın bir şükrü olarak kabul edilir. Dinen zengin olan kişilerin vereceği fitrenin asgari tutarı, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından belirlenir ve Ramazan ayı öncesinde duyurulur.
Sadaka Ömrü Uzatır mı?
Allah rızası için yapılan ibadetlerden biri olan sadaka, Allah’ın rızasını kazanma açısından Müslümanlara büyük hayırlar sağlar. Sadakanın malın bereketini artırdığı, kişiye huzur ve gönül ferahlığı verdiği, belaları def edip hayırlara vesile olduğu birçok ayet ve hadis-i şerifte bildirilmiştir. Örneğin;
“Küçük, büyük infak ettikleri her nafaka ve (Allah yolunda) aştıkları her vadi, mutlaka Allah’ın yaptıklarının daha güzeliyle onlara karşılığını vermesi için, (bunlar) onlar adına yazılmıştır.” (Tevbe 121)
“De ki: ‘Şüphesiz benim Rabbim, kullarından rızkı dilediğine genişletip-yayar ve ona kısar da. Her neyi infak ederseniz, O (Allah), yerine bir başkasını verir; O, rızık verenlerin en hayırlısıdır.’” (Sebe 39)
Peygamber Efendimiz (S.A.V) bir Hadis-i Şerif’te şöyle buyurmuştur:
“Kıyamet günü Müminin gölgeliği onun verdiği sadakadır. İnsanoğlu ölünce üç şey dışında ameli kesilir: Sadaka-i cariye, yani faydası kesintisiz devam eden hayır, kendisinden faydalanılan ilim ve kendisine dua eden hayırlı evlat”.
Sadaka Vermenin Fazileti Nedir?
Sadaka vermenin faziletleri, Kur’an-ı Kerim’deki ayetlerle ve Peygamber Efendimiz (S.A.V) tarafından hadislerle vurgulanmıştır. Müslümanları sadaka vermeye teşvik eden bu ayet ve hadislerden bazıları şunlardır:
“Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda harcamadıkça iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne harcarsanız Allah onu bilir.” (Al-i İmran 92)
“Şüphesiz ki sadaka veren erkeklerle sadaka veren kadınlar ve Allah’a güzel bir borç verenler var ya, (verdikleri) onlara kat kat ödenir. Ayrıca onlara çok değerli bir mükâfat da vardır.” (Hadid 18)
Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurmuştur:
“Sadaka vermek malı eksiltmez. Kul başkalarının hatalarını bağışladıkça Allah da onun şerefini artırır. Kim Allah için alçak gönüllü davranırsa, Allah da onu yükseltir.”
